De afgelopen weken heeft ons voetbal klap na klap te verwerken gekregen.
De resultaten van ons Oranje tegen zowel IJsland als Turkije waren bedroevend en ook het optreden van Ajax en AZ deze week in Europees verband doen de uitstraling van het moderne Nederlandse voetbal geen goed.
Wat is er toch aan de hand? We hebben het toch niet zomaar verleerd? We beschikken over technisch geschoolde talenten en een aanzienlijk aantal ervaren spelers, die in het buitenland wekelijks op topniveau moeten presteren.
Bij de topclubs in de Eredivisie wordt er volgens gedetailleerde plannen en concepten gebouwd aan teams, die beschikken over grote technische en tactische kwaliteiten. Veelal in lijn met de Hollandse school en de visie van de KNVB. Onze jeugdopleiding en voetbalvisie wordt hoog aangeslagen in het buitenland en is in veel gevallen zelfs gekopieerd door de grote buitenlandse topclubs van dit moment.
De vraag is dan ook, waarom zijn wij jaar in, jaar uit niet in staat ons te meten met de Europese top?
Een andere vraag, die mij al langer bezig houdt is waarom clubs als Ajax, Feyenoord en PSV (grootste budgetten) de Eredivisie niet domineren? Uiteindelijk wordt in de meeste gevallen Ajax of PSV toch wel kampioen, maar de wijze waarop is vaak niet geweldig.
Nu heeft iedereen in ons kikkerlandje er wel een mening over en weet men precies de vinger op de zere plek te leggen. Niet met de punt naar achteren, maar naar voren! Spelers op de verkeerde positie! Foutieve wissels! Enzovoort, enzovoort…………
Het nieuws in de landelijke dagbladen en de commentaren op de diverse sportkanalen, wijzen vaak in dezelfde richting. Oplossingen worden niet aangedragen, gevolgen worden alleen kritisch benoemd, de oorzaken toegeschreven aan de direct verantwoordelijken (lees: trainersstaf, speler, bestuur). Concrete oplossingen? Waar te beginnen of zijn we al te ver in het moeras weggezakt?
Een aantal koppen in de dagbladen in de afgelopen weken werken ook niet echt bemoedigend. Voorbeelden genoeg, maar een paar wijzen volgens mij in de richting waar we toch echt de oorzaak moeten zoeken.
Danny Blind: “vanaf dag één al matig” en “geen vertrouwen en durf”
Frank de Boer: “het was een gebrek aan scherpte” en “we waren niet alert genoeg en dat mag niet” en “te slap en teveel spanning”.
Maar ook bij clubs zoals Groningen en AZ, die Europees voetbal spelen dit jaar, loopt het niet naar wens.
John van den Brom: “Hoe kan het dat we zo slecht aan de wedstrijd beginnen?”
Van der Looij van FC Groningen gaf als excuus het grote verschil in budget en de beschikbare kwaliteit. Ok, plausibel. Echter hopen op minder scherpte en concentratie bij je tegenstander lijkt geen juist vertrekpunt.
Het antwoord op bovenstaande vraag van John van den Brom is waarschijnlijk eerder deze week al gegeven, door één van zijn eigen spelers. Jeffrey Gouweleeuw gaf in de Telegraaf van 11 september jl. het volgende commentaar: Voor Jeffrey Gouweleeuw zit het probleem dan ook met name in het mentale gedeelte. “En dat ligt echt niet aan de leeftijd van onze spelers. Twee jaar geleden hadden we een meer ervaren ploeg en die verloor ook bijna elk competitieduel na een Europese wedstrijd.”
De aanvoerder vervolgde: “Als je met de gedachte het veld instapt dat je je moe voelt, dan bén je ook moe”. Dit is dus vooral een mentale kwestie, het zit in de kop. We hebben ook geen ploeg die zomaar van iedereen wint. Het gaat dus om focus, concentratie, scherpte en je ergens overheen zetten.
Ik zou deze column kunnen vullen met legio uitspraken van onze Nederlandse profvoetballers, met dezelfde strekking als de reactie van Jeffrey Gouweleeuw. Wekelijks wordt, tussen neus en lippen door, gewezen op de mentale gesteldheid.
In relatie tot de mentale gesteldheid wordt er vaak gesproken over de juiste mentaliteit en hard willen werken, maar is dit wel hetzelfde?
Bij veel clubs wordt er wel gewerkt met psychologen en coaches, maar waarom heeft het zo weinig effect? En er wordt niet of nauwelijks over gesproken. Het lijkt wel een taboe te zijn om je als profvoetballer mentaal te laten begeleiden. Vreemd trouwens, want in veel andere sporten is het al jaren de normaalste zaak van de wereld.
In Nederland werken we veel met talenten, dus jeugdige voetballers met een geweldig technisch potentieel. De reden, dat heel veel talenten uiteindelijk niet de stap maken naar de top, laat staan een basisplaats hebben bij een andere profclub, is naar mijn mening te wijten aan de mentale weerbaarheid. Een veel gehoorde uitspraak: “dan moeten ze maar mentaal sterker worden, losers” of iets van dergelijke strekking.
Ok! Hoe dan?
Ons brein is pas rond het 24e levensjaar volgroeid en alle complexe hersensystemen zijn dan volledig ontwikkeld. Voor jeugdigen betekend dit, dat functies zoals plannen, vooruitdenken, consequenties van ons handelen en gedrag overzien, omgaan met emoties, impulsen beheersen, algemeen sociale vaardigheden en zelfsturing nog in ontwikkeling zijn. Dit moet door scholing en ervaring worden bijgebracht. Een begrip als mentaliteit of mentaal sterker worden heeft voor deze groep een heel andere lading, dan de voor ouderen onder ons. Ervaring speelt hierbij ook een hele grote rol.
Een talent kan beschikken over een fabelachtige traptechniek en dito passing, of geweldige passerbeweging, maar dit zijn motorische vaardigheden. Om een complete voetballer te worden moeten andere complexere vaardigheden worden ontwikkeld. Inzicht krijgen in de gevolgen van zijn/haar denken en handelen, leren omgaan met emoties, leren omgaan met pijn en tegenslag, zelf structuur kunnen aanbrengen in zijn/haar leven, zichzelf kunnen motiveren en inspireren zijn belangrijke mentale ontwikkelpunten.
Ja, en de oudere en ervaren spelers dan? En hoe zit het met de trainers?
De belangrijkste vraag is, wat wordt er werkelijk aan mentale training gedaan? Er wordt hoofdzakelijk technisch en tactisch getraind, daarnaast aangevuld met alle (wedstrijd)ervaring van oud voetballers. Veel clubs hebben deze ervaren spelers toegevoegd aan hun trainersstaf, waarbij veelal fysiek, voetbaltechnisch en op specifieke kwaliteiten wordt getraind. Jaap Stam en Dennis Bergkamp bij Ajax, die respectievelijk de verdedigers en spitsen begeleiden. Hun ervaring en kennis is zeker zeer waardevol, maar hoever reikt hun kennis op mentaal gebied. Dennis Bergkamp behoort tot één van de beste voetballers ooit, een fantastische spits met een fluwelen techniek, een grote persoonlijkheid op het veld, echter ook bekend om zijn vliegangst. Angst! Eén van de belangrijkste basisemoties van de mens.
Omgaan met je emoties, kennis hebben van en leiding kunnen geven aan het systeem mens (je eigen systeem), grip hebben op je succesfactoren, kennis van je bewustzijnsniveaus, het denken, kunnen organiseren en ontspannen zijn belangrijke mentale factoren, die van groot belang zijn om jezelf te kunnen coachen. Jezelf kunnen coachen is een belangrijke vereiste om een ander goed te kunnen coachen. In het geval van Dennis Bergkamp kun je vraagtekens zetten bij het omgaan met de emotie angst. Hoe vertaald hij dit naar de werkvloer en naar de spelers?
De opmerking van Jeffrey Gouweleeuw van AZ, “Als je met de gedachte het veld instapt dat je je moe voelt, dan bén je ook moe”, heeft alles met ons denken te maken. Het begint altijd met een gedachte, de gedachte bepaalt ons gevoel, ons gevoel bepaalt ons gedrag en ons gedrag bepaalt ons algeheel functioneren. Dus als ik me moe denk, dan voel ik me moe, gedraag ik me moe en uiteindelijk functioneer ik moe. Ons denken wordt niet alleen gevoed door onszelf, maar ook door onze omgeving, door sociale media, tv en radio. We krijgen hierdoor zo’n 70.000 prikkels per dag te verwerken, zowel positief, neutraal als negatief. Hoe ga je om met al deze prikkels?
Self-talk, jezelf kunnen coachen, denken in vermogende gedachten is hierbij essentieel.
Bedenk: Wat je tegen een ander zegt, zeg je ook tegen jezelf en wordt opgeslagen op je harde schijf, het onderbewustzijn. Naast alle externe prikkels, bepaalt je eigen input mede uiteindelijk je denken en je algeheel functioneren.
Ontwikkeling van de mentale aspecten van je brein, stellen ons voor diverse uitdagingen. Een aantal voorbeelden zijn o.a.: anders en oplossingsgericht denken, leren doorgronden, durven en doen, beter organiseren van je leven, controle over je emoties krijgen, groeien in bewustzijn naar zelfbewustzijn, van onvermogend naar vermogend, hoe communiceer je met jezelf en met anderen en altijd eerlijk zijn tegen jezelf.
Om de huidige staat van het profvoetbal in Nederland op een aanvaard niveau te krijgen, is er naar mijn mening een ommezwaai nodig in het denken. De mentale aspecten zullen meer aandacht moeten krijgen, waarbij er op alle niveaus en leeftijdscategorieën specifieke opleiding en begeleiding nodig zal zijn.
We willen allemaal passie, inzet en beleving zien op de velden, maar dan wel graag met gezond verstand.
Komend weekend is er weer een compleet eredivisie programma en kunnen we weer genieten van prachtige duels en fantastische doelpunten. Wil je zelf het goede voorbeeld geven: kijk anders, oordeel niet te snel, kijk oplossingsgericht, geniet van wat er wel goed gaat en wees eerlijk tegen jezelf. Kun jij het namelijk beter? Lever jij altijd topprestaties?
Veranderen begint bij jezelf. Gewoon doen!!!
